asistivne tehnologije - za slobodu izražavanja Slepe osobe koriste dve vrste računara:
Slabovidi, u principu koriste računar na dva načina:
Pristupačnost je opšti termin koji se koristi kako bi se opisao stepen do kojeg je neki proizvod (uređaj, usluga, okruženje i sl) pristupačan najvećem broju ljudi. To znači da oni imaju mogućnost pristupa i korišćenja svih funkcionalnosti nekog sistema. Termin pristupačnost se često koristi kada govorimo o osobama sa invaliditetom i njihovom pravu pristupa uslugama i proizvodima te državnim organima, često uz primenu odgovarajućih tehnologija. Pristupačnost se stoga povezuje sa područjem ljudskih prava i raznim pravnim mehanizmima zaštite ljudskih prava.
Brajeva azbuka - pismo je reljefno pismo za slepe.Brajeva azbuka se sastoji od šest tačaka, koje su raspoređene u dve kolone po tri tačke. Kombinacijom ispupčenih tačaka, kojih ukupno ima 63, dobijaju se pojedina slova. Znaci interpunkcije, kao što su zapete (zarezi), tačke, znakovi pitanja, usklika (uzvičnika) i slično, raspoređeni su u dve kolone po dve tačke. Brajevi znakovi za brojeve i matematičke funkcije doživele su nekoliko modifikacija.
Slepe osobe mogu da koriste PC računar, tablet ili pametni telefon korišćenjem softvera koje zovemo čitači ekrana ("screen reader").
Čitači ekrana sadržaj ekrana i akcije korisnika pretvaraju u tekst. Ovako dobijeni tekst se:
- izgovara pomoću sintetizatora govora (sinteze / tts - text to speach / tekst u govor),
- prikazuje na brajevom redu - displeju, ili
- oba navedena načina.
Opširnije: Čitač ekrana - screen reader, program-softver za slepe
Sinteza - sintetizator govora veštački proizvodi ljudski govor. Sintetizator govora pretvara pisani tekst u govor (Text To Speech - TTS) i može biti realizovan softverski i hardverski.
Sintezovan govor se stvara spajanjem delova snimljenog govora.
Brajevi štampači (štampači za slepe) spadaju u grupu štampača embosera. To su štampači koji ostavljaju otisak tako što deformišu papir.
Brajevi štampači otiskuju tačkice na malo čvršćem papiru nego što se obično koristi. Preporučuje se 150-160 gramski papir.
Brajevi štampači štampaju na običnom rezanom papiru i na beskonačnom (traktorskom) papiru.
Brajev red ili Brajev displej je monitor za slepe. Tačnije, tekstualni monitor sa memorijom. Kao i obični monitori i Brajev red može da prikaže samo tekst koji ima sačuvan u memoriji ili tekst koji dobija na ulazu od čitača ekrana (screen readera).
Brajev red prikazuje tekst na Brajevom pismu (Brajevoj azbuci) sa 6 ili 8 tačaka.
Zvučna knjiga
Pročitajte članak o sajmu knjga u Frankfurtu koji govori o zvučnoj knjizi
DAISY (Digital Accessible Information System)
DAISY (Digital Accessible Information System) je najnoviji i u svetu prihvaćeni format za snimanje zvučnih knjiga za slepe. Digitalna zvučna knjiga je multimedijalno izdanje štampane knjige ("knjige štampane na crnom tisku").
Pisaća mašina za slepe ima tastaturu od šest tastera. Svaki taster odgovara jednoj tački Brajevog pisma (Brajeve azbuke). Otisak ostavlja tako što deformiše papir po kome piše. Za pisanje koristi običan tvrđi rezani papir.
Pisaće mašine za slepe se često zovu Perkinsonove mašine, po najpoznatijem proizvođaču ovih mašina. U Srbiji se koriste i Brajeve pisaće mašine drugih proizvođača, kao Tatrapoint, Slovačkog proizvođača.
Softveri za prepoznavanje teksta, Optičko prepoznavanje znakova (Optical Character Recognition, OCR), dobijenu sliku štampanog teksta na papiru (koju obično učitamo sa skenera ili iz fajla) pretvaraju u digitalni tekst. Ovako dobijen tekst se može pročitati uz pomoć čitača ekrana (screen readera) u samom programu ili se može snimiti kao tekstualni dokument u nekoliko formata.
Trenutno se u Srbiji najčešće koristi softver FineReader kao najefikasniji program za prepoznavanje tekstova na našem jeziku.
Opširnije: Softver - program za prepoznavanje teksta - Optičko prepoznavanje znakova
Trenutno postoje 3 proizvodjača čitača ekrana za mobilne telefone: Code Factory, Nuance, i Dolphin. U osnovi, oni rade kao i čitači ekrana za računare kao što je to npr JAWS. Trebate proveriti da li vaš telefon ima kompatibilni operativni sistem te da li taj softver radi na vašem telefonu. Svaki proizvodjač ima svoju politiku u vezi licenciranja, a softver bi trebalo biti moguće isprobati pre kupovine.
Opširnije: Čitači ekrana korisnike mobilnih telefona oštećenog vida (za slepe)
Luj Braj je rođen 4. januara 1809. godine u mestu Kupvre, nedaleko od Pariza.
Nesrećnim slučajem oslepeo je već u trećoj godini tako da je u početku sticao znanje samo usmenim putem. Među svojim drugovima izdvajao se po lakom i brzom učenju, tako da je sa deset godina dobio stipendiju od Kraljevskog udruženja za slepu omladinu u Parizu, gde nastavlja školovanje.
Opširnije: Luj Braj - tvorac Brajevog pisma, azbuke za slepe
Da bi ste štampali tekst na Brajevom štampaču - emboseru, potrebno je da ga pripremite/prevedete na Brajevo pismo. Za prevođenje teksta na Brajevo pismo i oblikovanje strane sa Brajevim pismom, služe nam Brajevi editori.
Opširnije: Brajevi editori-Braille Editors, programi za uređivanje teksta na brajevom pismu
It appears that the first working braille translator in the U.S., and actually anywhere, was the one developed at the American Printing House for the Blind (APH) in Louisville, Kentucky during the early 1960's by IBM and APH. Ann Robinson of IBM (later married to Joseph Schack, who collaborated in later work) started the project, sometime around 1960. The earliest reference that I have listed is IBM Mathematics and Applications Dept. document Braille Translation System for the IBM 704 by Ann S. Schack and R.T. Mertz, dated 1961.
Opširnije: Early History of Braille Translators and Embossers
In its most fundamental form eye tracking is the human process of watching another person and where this person is looking. It’s a natural part of human behavior and, with the innovation of highly accurate eye tracking technology, it has become widely used, both to understand human behavior and to enhance computer interaction.
For as long as we have been in business Tobii has had a vision to fit eye trackers to standard computers. We’ve invested thousands of man hours in improving the core technology, and developing new generations of eye trackers that can be used in progressively diverse ways.
Opširnije: Istraživanja vezana za augmentativnu i alternativnu komunikaciju (AAC)
Pojmovi i definicije koje se nalaze u ovom pojmovniku se odnose na vid i gubitak vida. Napominjemo da ovo nije sveobuhvatan rečnik.